လူတို့မှီတင်းေနထိုင်ရာ သဘာ၀ပတ်၀န်းကျင်နှင့် ယဉ်ေကျးမှုသည် အြမဲပင်ဆက်နွယ်လျက်ရိှသည်။ ကမ္ဘာေပါ်ရိှ လူမျိုးစုတိုင်းတွင် မိမိတို့ ေနထုိုင်ရာေဒသနှင့် လိုက်ေလျာညီေထွြဖစ်ေစရန် ဖန်တီးတည်ေဆာက်ထားေသာ ကုိယ်ပိုင်ယဉ်ေကျးမှုပံုစံ အသီးသီးရိှြကသည်။ ြမန်မာနုိင်ငံသည် တုိင်းရင်းသားလူမျိုးေပါင်းစံု စုစည်းေနထိုင်ရာ နိုင်ငံတစ်ခုြဖစ်သည်။ တိုင်းရင်းသားအားလံုး၌ ေရှာင်ဓေလ့များ၊ ေဆာင်ဓေလ့များနှင့် ေြပာင်ဓေလ့များဟူ၍ အမျိုးမျိုးရိှြကသည်။ ထိုဓေလ့ထံုးစံများအနက်မှ တဘူး (Taboo) ေခါ် ေရှာင်ဓေလ့အေြကာင်းကို တင်ြပလိုပါသည်။

တဘူး(Taboo) သည် ယဉ်ေကျးမှု၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုြဖစ်၍ အယူသည်းြခင်းနှင့် အတူတွဲလျက် ေတွ့ရသည်။ “Taboo”ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမှာ ေပါ်လီနီးရှားလူမျိုးတို့၏ အသံုးအနှုံးြဖစ်၍ “တားြမစ်ထားြခင်း” ဟု အဓိပ္ပါယ် ရသည်။ တဘူးသည် ဆန့်ကျင်ဘက်ြဖစ်ေသာ အဓိပ္ပါယ်များကိုလည်း ေဖာ်ြပလျက်ရိှသည်။ တဘူးသည် အထွဋ်အြမတ်ထားြခင်း၊ တန်ဖိုးထားြခင်းသေဘာကို ေဆာင်သည်။ တနည်းအားြဖင့် ြကည်ညို ေလးစားြခင်း သေဘာကိုေဆာင်သည်။ တနည်းအားြဖင့် ြကည်ညိုေလးစားထုိက်၍ ေရှာင်ြကဉ်ရြခင်းြဖစ်သည်။ ထို့အြပင် တဘူး၏ အဓိပ္ပါယ်၌ သဘာ၀ထက် လွန်ကဲြခင်း၊ ထူးဆန်းြခင်းနှင့် အန္တရာယ်ရိှြခင်းသေဘာကိုလည်း ေတွ့ရသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ေြကာက်ရွံ့၍ ေရှာင်ြကဉ်ရြခင်းပင်ြဖစ်သည်။ တချို့တဘူးများတွင်မူ မသန့်ရှင်းေသာ အရာဟု ယူဆ၍ ေရှာင်ြကဉ်ရြခင်း သေဘာကိုလည်း ေတွ့ရသည်။

တဘူး၏ ဆိုလိုရင်းမှာ တားြမစ်ြခင်း၊ ကန့်သတ်ချုပ်ြခယ်ြခင်းပင် ြဖစ်သည်။ ထိုသို့ တားြမစ်ြခင်းမှာ ဥပေဒြဖင့် သိသာထင်ရှားစွာ ြပဌာန်းတားြမစ်ထားသည့် တားြမစ်ချက်မျိုး မဟုတ်ေပ။ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအတွင်းရိှ လူများလိုက်နာရန် ဓေလ့ထံုးစံက သတ်မှတ်ေပးထားေသာ တားြမစ်ချက်မျိုးြဖစ်သည်။ “တဘူးဆိုသည်မှာ လူများတရား၀င်ေရးသား ြပဌာန်းထားြခင်းမရိှသည့် ေရှးအကျဆံုး ဥပေဒသ (The oldest human unwritten code of law )ြဖစ်သည်” ဟု ပညာရှင်များက ဆိုြကသည်။ တိုင်းရင်းသားတို့၏ ေရှာင်ဓေလ့များကို ေလ့လာြကည့်ပါက လူမှုေရးဆိုင်ရာ ထိန်းချုပ်ြခင်း (Social control) သေဘာကို အထင်အရှားေတွ့နိုင်သည်။

လူတို့၏ ေန့စဉ်ဘ၀တွင် ရင်ဆုိင်ြကံုေတွ့ေနရေသာ
(၁) လူမှုေရးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ ( ဥပမာ -ေဆွမျိုးေတာ်စပ်ြခင်း၊ ေစ့စပ်ေြကာင်းလမ်းြခင်း၊ လက်ထပ်ထိမ်း ြမားြခင်း ၊ ကင်ပွန်းတပ်ြခင်း )
(၂) စီးပွားေရးဆုိင်ရာ ကိစ္စရပ်များ (ဥပမာ-ေတာင်ယာခုတ်ြခင်း၊ ေကာက်ရိတ်သိမ်းြခင်း၊ အမဲလိုက်ြခင်း)
(၃) ဘာသာေရးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ (ဥပမာ-ဘုရားပွဲကျင်းပပံု၊ ရိုးရာနတ်ပူေဇာ်ြခင်း၊ ရှင်ြပုပွဲ) နှင့်
(၄) အုပ်ချုပ်ေရးဆုိင်ရာ ကိစ္စရပ်များ (ဥပမာ-အရိုက်အရာဆက်ခံြခင်း၊ ေဒသဆိုင်ရာ ဥပေဒသများ၊အြကီးအကဲ ေရွးချယ်ြခင်း) စသည့် အေြကာင်းကိစ္စတုိင်းတွင် သက်ဆုိင်ရာကဏ္ဍအလိုက် ေရှာင်ဓေလ့များအားလံုးကို ေလ့လာြကည့်ပါက -
(က) လှုပ်ရှားမှုြပုရာတွင် ေရှာင်ြကဉ်ရေသာ ဓေလ့ (Tabooed Act )
(ခ ) လူပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် ပတ်သက်၍ ေရှာင်ြကဉ်ရေသာ ဓေလ့ (Tabooed Person )
(ဂ ) အရာ၀တ္ထုများနှင့် ပတ်သက်၍ ေရှာင်ြကဉ်ရေသာ ဓေလ့ (Tabooed Things ) နှင့်
(ဃ) စကားေြပာဆိုသံုးနှုန်းရာတွင် ေရှာင်ြကဉ်ရေသာ ဓေလ့ (Tabooed Words ) စသည့် ေရှာင်ဓေလ့ အမျိုးမျိုးကို ေတွ့ရသည်။

တိုင်းရင်းသားများသည် တဘူးချိုးေဖာက်မိမည်ကို အလွန်ေြကာက်ရွံ့ြကသည်။ ထိုသို့ ချိုးေဖာက်မိပါက ချိုးေဖာက်သူနှင့် ၎င်း၏ေဆွမျိုးအသိုင်းအ၀ိုင်း အပါအ၀င် တဘူးသတ်မှတ်ထားေသာ အဖွဲ့အစည်းအတွင်း အချိန်မေရွး ြကီးမားေသာအန္တရာယ် ကျေရာက်နိုင်သည်ဟု ယူဆေလ့ရိှြကသည်။ ထုိ့ေြကာင့် တုိင်းရင်းသားတို့၏ ေန့စဉ်ဘ၀ကို လွှမ်းမိုးနိုင်စွမ်းရိှသည့် Taboo (ေခါ်) ေရှာင်ဓေလ့များအား လူအများနားလည် သိရိှသင့်သည်ဟု ယူဆသည့်အတွက် တိုင်းရင်းသားအချို့၏ ေရှာင်ဓေလ့များနှင့် တွဲဖက်ေဖာ်ြပရြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

လှုပ်ရှားမှုြပုရာတွင် ေရှာင်ြကဉ်ရေသာ ဓေလ့ထံုးစံများနှင့်ပတ်သက်၍ ေလ့လာပါက ရှမ်းြပည်နယ်ေတာင်ပိုင်း ကေလာြမို့နယ် ပိန္နဲပင်ေကျးရွာေန “တအန်းပေလာင်” တုိင်းရင်းသားများသည် ယာခင်းမှအြပန် ေပါက်တူးကို ထမ်းရာတွင် အသွားရိှသည့်ဘက်ကို အေနာက်ဘက်တွင်ထား၍ ထမ်းရသည်။ ေပါက်တူးကို ေြမြကီးေပါ်တွင် ဒရွတ်တုိက်ဆွဲ၍ မလာရေပ။ ထိုသုိ့ ြပုမိပါက သူရဲတေစ္ဆများကပ်၍ ပါလာြပီး ေနမေကာင်းြဖစ်တတ်သည်ဟု ယံုြကည်ြကသည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်း ဗန်းေမာက်ြမို့နယ် ေဟာ်ေယာေကျးရွာေန “ကနန်း”တုိင်းရင်းသားများသည် စပါးတလင်းနယ်ေနစဉ် ထိုတလင်းအတွင်း ဖိနပ်စီး၍ မ၀င်ရေပ။ ၀င်မိပါက စပါးအထွက်နည်းတတ်သည်ဟု ယူဆြကသည်။ ေလလည်း မချွန်ရေပ။ ဤယံုြကည်မှုများကို ကနန်းေကျးရွာ ၂၄ရွာရိှ ရွာအေတာ်များများတွင် ေတွ့နိုင်သည်။

လူပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ပတ်သက်၍ ေရှာင်ြကဉ်ရေသာဓေလ့အချို့ကို ေဖာ်ြပရေသာ် ရှမ်းြပည်နယ် အေရှ့ေြမာက်ပိုင်း ေလာက်ကိုင်နှင့် ကုန်ြကမ်းေဒသမှ “ကိုးကန့်”တုိင်းရင်းသားတို့၏ အသုဘအခမ်းအနားသို့ ကိုယ်၀န်ေဆာင် အမျိုးသမီးများ မသွားရေပ၊ အိမ်ရှင်မှ လံုး၀လက်မခံလိုေပ။ ထိုသို့ ကိုယ်၀န်ေဆာင်အမျိုးသမီးများ လာေရာက်ခဲ့ပါက ေသသူအတွက် ရည်စူး၍ြပုလုပ်ေသာ ကုသိုလ်ေကာင်းမှုများ အချည်းအနီှးြဖစ်တတ်သည်ဟု ယံုြကည်ြကေသာေြကာင့် ေရှာင်ြကဉ်ရြခင်း ြဖစ်သည်။ ချင်းြပည်နယ်ေတာင်ပိုင်း မင်တပ်ြမို့နယ်အတွင်းရိှ “မွင်း”မျိုးနွယ်စု၀င် ချင်းတိုင်းရင်းသားများသည် လက်ထပ်ထိမ်းြမားရာတွင် “ဘူခို”မျိုး (လက်ထပ်၍ရေသာ အမျိုး) ကိုသာ အိမ်ေထာင်ဖက်အြဖစ် ေရွးချယ်ေလ့ရိှြပီး “ဒူး”မျိုး (လက်ထပ်ယူ၍ မရေသာအမျိုး)များကို အိမ်ေထာင်ဖက်အြဖစ် ေရွးချယ်ြခင်းမြပုရန် တားြမစ်ထားသည်။ ထိုတိုင်းရင်းသားများ၏ ဖ ဘက်လိုက် ေဆွမျိုးေတာ်စပ်ပံုစနစ် (Patrilineal Kinship System) အရ ဖခင်ဘက်မှ ေတာ်စပ်ေသာေဆွမျိုးများ (ဒူးမိျုး)ကို ေသွးသားရင်းချာများအြဖစ် သတ်မှတ်ထားြခင်းေြကာင့် အိမ်ေထာင်ဖက်အြဖစ်မှ ေရွးချယ်ရန် ေရှာင်ြကဉ်ရြခင်း ြဖစ်သည်။

အရာ၀တ္ထုများနှင့် ပတ်သက်၍ ေရှာင်ြကဉ်ရေသာ ဓေလ့ကို ပဲခူးတိုင်း မွန်စံြပေကျးရွာေန “မွန်”တုိင်းရင်းသူ အမျိုးသမီးများသည် ကိုယ်၀န်(၇)လခန့်မှ စတင်ကာ မီးဖွားရာတွင် အသံုးြပုရန် မီးေနထင်းကို ြကိုတင်စုေဆာင်းေလ့ ရိှြကသည်။ ထင်းအြဖစ်အသံုးြပုရန် သစ်ပင်ခုတ်လှဲရာတွင် အြခားသစ်ပင်များနှင့် ချံုပုတ်ေပါ်သို့ ကန့်လန့်ြဖတ်လဲကျသွားေသာ သစ်ပင်မျိုးကို မီးေနထင်းအြဖစ် အသံုးြပုရန် ေရှာင်ြကဉ်ြကသည်။ ထိုကဲ့သို့ေသာ သစ်ပင်မျိုးကို အသံုးြပုမိပါက မိခင်ေရာ ကေလးပါ အန္တရာယ်ကျေရာက် နုိင်သည်၊ ကျန်းမာေရးထိခိုက်နိုင်သည်ဟု ယံုြကည်ြကသည်။ ကယားြပည်နယ်ရိှ “ေဂဘား” တုိင်းရင်းသားတို့သည် စပါးရိတ်သိမ်းေနချိန်တွင် ဂျီေသေကာင်ကို ေတာင်ယာထဲမှြဖတ်၍ သယ်ယူမသွားရေပ။ ဂျီေသေကာင်ေြကာင့် စပါးလိပ်ြပာလွင့်တတ်၍ ေနာင်နှစ်တွင် စပါးအထွက်နည်းမည်ဟု ယူဆြခင်းေြကာင့်ြဖစ်သည်။

စကားေြပာဆိုသံုးနှုန်းရာတွင် ေရှာင်ြကဉ်ရေသာ ဓေလ့နှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်၀င်စားဖွယ်ေကာင်းေသာ ဓေလ့ထံုးစံတစ်ခုမှာ ရှမ်းြပည်နယ်ေြမာက်ပိုင်း ကျိုင်းတံုြမို့ပတ်၀န်းကျင်ေဒသရိှ “အခါ”တိုင်းရင်းသားတို့၏ ရိုးရာရွာအချို့တွင် လူတစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ေြပာဆိုဆက်ဆံရာ၌ အမည်နာမကို ေခါ်ဆိုသံုးစွဲြခင်း မြပုရေပ။ အမည်နာမကို ေသသည့်အခါမှသာ ေခါ်ခွင့်ရိှြကေလသည်။ “ကယား”တုိင်းရင်းသားတို့သည် မိမိတို့၏ မိဘများ၏အမည်ကို မည်သူမည်၀ါဟူ၍ ေခါ်ေ၀ါ်ေြပာြခင်းမြပုရေပ။ မိဘများ ေသဆံုးသွားခဲ့လှျင် အထူးပင် သတိြပု၍ ေရှာင်ြကဉ်ြကရသည်။ ထို့အြပင် လူနှစ်ဦးသည် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး နာမည်ဆင်တူြဖစ်ေနပါက တစ်ဦး၏အမည်ကို တစ်ဦးကမေခါ်ဘဲ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး “မီွ”ဟု ေခါ်ေ၀ါ်ေလ့ရိှြကသည်။

အထက်ပါ ေရှာင်ဓေလ့များအြပင် အြခားတုိင်းရင်းသားအသီးသီး၌လည်း မိမိတို့ရိုးရာဓေလ့ထံုးစံအရ ြပဌာန်းထားေသာ ေရှာင်ဓေလ့အမျိုးမျိုးရိှြကပါသည်။ ကျွန်ေတာ်သိသမှျသာ တင်ြပထားြခင်းြဖစ်ပါသည်။

လင်းဦး (စိတ်ပညာ)

Comments

2 Response to 'ကျွန်ေတာ်သိသမှျ(၇) သို့မဟုတ် တိုင်းရင်းသားတို့၏ ေန့စဉ်ဘ၀ကိုလွှမ်းမိုးသည့် ေရှာင်ဓေလ့များ'

  1. shwenyarthar
    http://linoo-ayar.blogspot.com/2008/02/blog-post_15.html?showComment=1203160412007#c3436257761318190212'> February 16, 2008 at 3:13 AM

    အခုလို ဗဟုသုတေတွ မှျေ၀ေပးတဲ့အတွက် ေကျးဇူးတင်ပါတယ်ဗျာ။ ေနာက်ထပ်လည်း အဲ့လို posts ေလးေတွကို ဖတ်ချင်ပါေသးတယ်ဗျာ။ အားလံုးအဆင်ေြပပါေစဗျာ။

     

  2. Heartmuseum
    http://linoo-ayar.blogspot.com/2008/02/blog-post_15.html?showComment=1203206618845#c4641866105159206227'> February 16, 2008 at 4:03 PM

    ကိုယ့်ကိုယ်ကို စံုလှြပီ မှတ်ေနတာ။
    Ko Lin Oo ေရးတာေတွက ကွျန်ေတာ်မသိေသးတ့ဲ ထံုးစံေတွဗျ။ မှတ်ေလာက်ပါေပတယ်။

     

Post a Comment